Một số linh kiện điện tử trong sơ đồ mạch điện

Luong Duc Toan

2020 – 11-25 T02 : 24 : 57-05 : 00

2020-11-25T02:24:57-05:00

http://hbsmartlab.com/index.php?language=vi&nv=news&op=cac-linh-kieu-dien-tu-co-ban/mot-so-linh-kien-dien-tu-trong-so-do-mach-dien-92.htmlhttps://baoduongdieuhoa24h.com/wp-content/uploads/7_image.png

Hbsmartlab

http://hbsmartlab.com/uploads/freecontent/logo.png

 

1. Điện trở

• Điện trở đặc trưng cho đặc thù cản trở dòng điện. Chính vì vậy, khi sử dụng điện trở cho một mạch điện thì một phần nguồn năng lượng điện sẽ bị tiêu tốn để duy trì mức độ chuyển dời của dòng điện. Nói một cách khác thì khi điện trở càng lớn thì dòng điện đi qua càng nhỏ và ngược lại khi điện trở nhỏ thì dòng điện thuận tiện được truyền qua. Khi dòng điện cường độ I chạy qua một vật có điện trở R, điện năng được chuyển thành nhiệt năng với hiệu suất theo phương trình sau :

P. = I2. R

trong đó :

P. là hiệu suất, đo theo W

I là cường độ dòng điện, đo bằng A

R là điện trở, đo theo Ω

• Chính vì nguyên do này, khi phân loại điện trở, người ta thường dựa vào hiệu suất mà phân loại điện trở. Và theo cách phân loại dựa trên hiệu suất, thì điện trở thường được chia làm 3 loại :

– Điện trở hiệu suất nhỏ

– Điện trở hiệu suất trung bình

– Điện trở hiệu suất lớn .

Tuy nhiên, do ứng dụng trong thực tiễn và do cấu trúc riêng của những vật chất tạo nên điện trở nên thường thì, điện trở được chia thành 2 loại :

– Điện trở : là những loại điện trở có hiệu suất trung bình và nhỏ hay là những điện trở chỉ được cho phép những dòng điện nhỏ đi qua .

– Điện trở hiệu suất : là những điện trở dùng trong những mạch điện tử có dòng điện lớn đi qua hay nói cách khác, những điện trở này khi mạch hoạt động giải trí sẽ tạo ra một lượng nhiệt năng khá lớn. Chính do đó, chúng được cấu trúc nên từ những vật tư chịu nhiệt .

Để tiện cho quy trình theo dõi trong tài liệu này, những khái niệm điện trở và điện trở hiệu suất được sử dụng theo cách phân loại trên .

Cách đọc giá trị những điện trở này thường thì cũng được phân làm 2 cách đọc, tuỳ theo những ký hiệu có trên điện trở. Dưới đây là hình về cách đọc điện trở theo vạch màu trên điện trở .

Đối với những điện trở có giá trị được định nghĩa theo vạch màu thì tất cả chúng ta có 3 loại điện trở : Điện trở 4 vạch màu và điện trở 5 vạch màu và 6 vạch màu. Loại điện trở 4 vạch màu và 5 vạch màu được chỉ ra trên hình vẽ. Khi đọc những giá trị điện trở 5 vạch màu và 6 vạch màu thì tất cả chúng ta cần phải chú ý một chút ít vì có sự khác nhau một chút ít về những giá trị. Tuy nhiên, cách đọc điện trở màu đều dựa trên những giá trị sắc tố được ghi trên điện trở 1 cách tuần tự :

Đối với điện trở 4 vạch màu

– Vạch màu thứ nhất : Chỉ giá trị hàng chục trong giá trị điện trở

– Vạch màu thứ hai : Chỉ giá trị hàng đơn vị chức năng trong giá trị điện trở

– Vạch màu thứ ba : Chỉ hệ số nhân với giá trị số mũ của 10 dùng nhân với giá trị điện trở

– Vạch màu thứ 4 : Chỉ giá trị sai số của điện trở

Đối với điện trở 5 vạch màu

– Vạch màu thứ nhất : Chỉ giá trị hàng trăm trong giá trị điện trở

– Vạch màu thứ hai : Chỉ giá trị hàng chục trong giá trị điện trở

– Vạch màu thứ ba : Chỉ giá trị hàng đơn vị chức năng trong giá trị điện trở

– Vạch màu thứ 4 : Chỉ hệ số nhân với giá trị số mũ của 10 dùng nhân với giá trị điện trở

– Vạch màu thứ 5 : Chỉ giá trị sai số của điện trở

Ví dụ như trên hình vẽ, điện trở 4 vạch màu ở phía trên có giá trị màu lần lượt là : xanh lá cây / xanh da trời / vàng / nâu sẽ cho ta một giá trị tương ứng như bảng màu lần lượt là 5/6/4 / 1 %. Ghép những giá trị lần lượt ta có 56×104 Ω = 560 kΩ và sai số điện trở là 1 % .

Tương tự điện trở 5 vạch màu có những màu lần lượt là : Đỏ / cam / tím / đen / nâu sẽ tương ứng với những giá trị lần lượt là 2/3/7 / 0/1 %. Như vậy giá trị điện trở chính là 237×100 = 237 Ω, sai số 1 % .

 

2. Diot

1. Tiếp giáp P. – N và Cấu tạo của Diode bán dẫn .
   Khi đã có được hai chất bán dẫn là P. và N, nếu ghép hai

   chất bán dẫn

   theo một tiếp giáp P – N ta được một Diode, tiếp giáp P. – N có đặc thù : Tại mặt phẳng tiếp xúc, những điện tử dư thừa trong bán dẫn N khuyếch tán sang vùng bán dẫn P. để lấp vào những lỗ trống => tạo thành một lớp Ion trung hoà về điện => lớp Ion này tạo thành miền cách điện giữa hai chất bán dẫn .

 

Mối tiếp xúc P – N => Cấu tạo của Diode

Ký hiệu và hình dáng của Diode bán dẫn

2. Phân cực thuận cho Diode .

Khi ta cấp điện áp dương ( + ) vào Anôt ( vùng bán dẫn P. ) và điện áp âm ( – ) vào Katôt ( vùng bán dẫn N ), khi đó dưới công dụng tương tác của điện áp, miền cách điện thu hẹp lại, khi điện áp chênh lệch giữ hai cực đạt 0,6 V ( với Diode loại Si ) hoặc 0,2 V ( với Diode loại Ge ) thì diện tích quy hoạnh miền cách điện giảm bằng không => Diode mở màn dẫn điện. Nếu liên tục tăng điện áp nguồn thì dòng qua Diode tăng nhanh nhưng chênh lệch điện áp giữa hai cực của Diode không tăng ( vẫn giữ ở mức 0,6 V )

Diode ( Si ) phân cực thuận – Khi Dode dẫn điện áp thuận đựơc gim ở mức 0,6 V

Đường đặc tuyến của điện áp thuận qua Diode

Kết luận :Khi Diode ( loại Si ) được phân cực thuận, nếu điện áp phân cực thuận < 0,6 V thì chưa có dòng đi qua Diode, Nếu áp phân cực thuận đạt = 0,6 V thì có dòng đi qua Diode sau đó dòng điện qua Diode tăng nhanh nhưng sụt áp thuận vẫn giữ ở giá trị 0,6 V

3. Phân cực ngược cho Diode .

Khi phân cực ngược cho Diode tức là cấp nguồn ( + ) vào Katôt ( bán dẫn N ), nguồn ( – ) vào Anôt ( bán dẫn P. ), dưới sự tương tác của điện áp ngược, miền cách điện càng rộng ra và ngăn cản dòng điện đi qua mối tiếp giáp, Diode hoàn toàn có thể chiu được điện áp ngược rất lớn khoảng chừng 1000V thì diode mới bị đánh thủng

Diode chỉ bị cháy khi áp phân cực ngựơc tăng > = 1000V

4. Phương pháp đo kiểm tra Diode

Đặt đồng hồ đeo tay ở thang x 1 Ω, đặt hai que đo vào hai đầu Diode, nếu :

• Đo chiều thuận que đen vào Anôt, que đỏ vào Katôt => kim lên, hòn đảo chiều đo kim không lên là => Diode tốt

• Nếu đo cả hai chiều kim lên = 0 Ω => là Diode bị chập .

• Nếu đo thuận chiều mà kim không lên => là Diode bị đứt .

• Ở phép đo trên thì Diode D1 tốt, Diode D2 bị chập và D3 bị đứt

• Nếu để thang 1K Ω mà đo ngược vào Diode kim vẫn lên một chút ít là Diode bị dò .

5. Ứng dụng của Diode bán dẫn .

Do đặc thù dẫn điện một chiều nên Diode thường được sử dụng trong những mạch chỉnh lưu nguồn xoay chiều thành một chiều, những mạch tách sóng, mạch gim áp phân cực cho transistor hoạt động giải trí. trong mạch chỉnh lưu Diode hoàn toàn có thể được tích hợp thành Diode cầu có dạng ..

 

3. Tụ điện

Tụ điện theo đúng tên gọi chính là linh kiện có tính năng tích tụ nguồn năng lượng điện, nói một cách nôm na. Chúng thường được dùng phối hợp với những điện trở trong những mạch định thời bởi năng lực tích tụ nguồn năng lượng điện trong một khoảng chừng thời hạn nhất định. Đồng thời tụ điện cũng được sử dụng trong những nguồn điện với tính năng làm giảm độ gợn sóng của nguồn trong những nguồn xoay chiều, hay trong những mạch lọc bởi tính năng của tụ nói một cách đơn thuần đó là tụ ngắn mạch ( cho dòng điện đi qua ) so với dòng điện xoay chiều và hở mạch so với dòng điện 1 chiều .

Trong một số ít những mạch điện đơn thuần, để đơn giản hóa trong quy trình đo lường và thống kê hay thay thế sửa chữa tương tự thì tất cả chúng ta thường sửa chữa thay thế một tụ điện bằng một dây dẫn khi có dòng xoay chiều đi qua hay tháo tụ ra khỏi mạch khi có dòng một chiều trong mạch. Điều này khá là thiết yếu khi triển khai thống kê giám sát hay xác lập những sơ đồ mạch tương tự cho những mạch điện tử thường thì .

Hiện nay, trên quốc tế có rất nhiều loại tụ điện khác nhau nhưng về cơ bản, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chia tụ điện thành hai loại : Tụ có phân cực ( có cực xác lập ) và tụ điện không phân cực ( không xác lập cực dương âm đơn cử ) .

Để đặc trưng cho năng lực tích trữ nguồn năng lượng điện của tụ điện, người ta đưa ra khái niệm là điện dung của tụ điện. Điện dung càng cao thì năng lực tích trữ nguồn năng lượng của tụ điện càng lớn và ngược lại. Giá trị điện dung được đo bằng đơn vị chức năng Farad ( kí hiệu là F ). Giá trị F là rất lớn nên thường thì trong những mạch điện tử, những giá trị tụ chỉ đo bằng những giá trị nhỏ hơn như micro fara ( μF ), nano Fara ( nF ) hay picro Fara ( pF ) .

1F = 106 μF = 109 nF = 1012 pF

Tụ hoá

Kí hiệu tụ hoá và hình dạng tụ hoá

Tụ hóa là một loại tụ có phân cực. Chính vì vậy khi sử dụng tụ hóa nhu yếu người sử dụng phải cắm đúng chân của tụ điện với điện áp cung ứng. Thông thường, những loại tụ hóa thường có kí hiệu chân đơn cử cho người sử dụng bằng những ký hiệu + hoặc = tương ứng với chân tụ .

Có hai dạng tụ hóa thường thì đó là tụ hóa có chân tại hai đầu trụ tròn của tụ ( tụ có ghi 220 μF trên hình a ) và loại tụ hóa có 2 chân nối ra cùng 1 đầu trụ tròn ( tụ có ghi giá trị 10 μF trên hình a ). Đồng thời trên những tụ hóa, người ta thường ghi kèm giá trị điện áp cực lớn mà tụ hoàn toàn có thể chịu được. Nếu trường hợp điện áp lớn hơn so với giá trị điện áp trên tụ thì tụ sẽ bị phồng hoặc nổ tụ tùy thuộc vào giá trị điện áp phân phối. Thông thường, khi chọn những loại tụ hóa này người ta thường chọn những loại tụ có giá trị điện áp lớn hơn những giá trị điện áp đi qua tụ để bảo vệ tụ hoạt động giải trí tốt và bảo vệ tuổi thọ của tụ hóa .

Tụ Tantali

Tụ Tantali

Tụ Tantali cũng là loại tụ hóa nhưng có điện áp thấp hơn so với tụ hóa. Chúng khá đắt nhưng nhỏ và chúng được dùng khi nhu yếu về tụ dung lớn nhưng size nhỏ .

Các loại tụ Tantali lúc bấy giờ thường ghi rõ trên nó giá trị tụ, điện áp cũng như cực của tụ. Các loại tụ Tantali rất lâu rồi sử dụng mã màu để phân biệt. Chúng thường có 3 cột màu ( màn biểu diễn giá trị tụ, một cột trình diễn giá trị điện áp ) và một chấm màu đặc trưng cho số những số không sau dấu phẩy tính theo giá trị μF. Chúng cũng dùng mã màu chuẩn cho việc định nghĩa những giá trị nhưng so với những điểm màu thì điểm màu xám có nghĩa là giá trị tụ nhân với 0,01 ; trắng nhân 0,1 và đen là nhân 1. Cột màu định nghĩa giá trị điện áp thường nằm ở gần chân của tụ và có những giá trị như sau :

Tụ thường và kí hiệu

vàng = 6,3 V

Đen = 10V

Xanh lá cây = 16V

Xanh da trời = 20V

Xám = 25V

Trắng = 30V

Hồng = 35V

Tụ không phân cực

Tụ thường

Các loại tụ nhỏ thường không phân cực. Các loại tụ này thường chịu được những điện áp cao mà thường thì là khoảng chừng 50V hay 250V. Các loại tụ không phân cực này có rất nhiều loại và có rất nhiều những mạng lưới hệ thống chuẩn đọc giá trị khác nhau .

Rất nhiều các loại tụ có giá trị nhỏ được ghi thẳng ra ngoài mà không cần có hệ số nhân nào, nhưng cũng có các loại tụ có thêm các giá trị cho hệ số nhân. Ví dụ có các tụ ghi 0.1 có nghĩa giá trị của nó là 0,1μF=100nF hay có các tụ ghi là 4n7 thì có nghĩa giá trị của tụ đó chính là 4,7nF

Các loại tụ có dùng mã

Tụ thường

Mã số thường được dùng cho những loại tụ có giá trị nhỏ trong đó những giá trị được định nghĩa lần lượt như sau :

– Giá trị thứ 1 là số hàng chục

– Giá trị thứ 2 là số hàng đơn vị chức năng

– Giá trị thứ 3 là số số không nối tiếp theo giá trị của số đã tạo từ giá trị 1 và 2. Giá trị của tụ được đọc theo chuẩn là giá trị picro Fara ( pF )

– Chữ số đi kèm sau cùng đó là chỉ giá trị sai số của tụ .

Ví dụ : tụ ghi giá trị 102 thì có nghĩa là 10 và thêm 2 số 0 đằng sau = 1000 pF = 1 nF chứ không phải 102 pF

Hoặc ví dụ tụ 272J thì có nghĩa là 2700 pF = 2,7 nF và sai số là 5 %

Tụ có dùng mã màu

Tụ dùng mã màu

Sử dụng hầu hết trên những tụ loại polyester trong rất nhiều năm. Hiện nay những loại tụ này đã không còn bán trên thị trường nữa nhưng chúng vẫn sống sót trong khá nhiều những mạch điện tử cũ. Màu được định nghĩa cũng tựa như như so với màu trên điện trở. 3 màu trên cùng lần lượt chỉ giá trị tụ tính theo pF, màu thứ 4 là chỉ dung sai và màu thứ 5 chỉ ra giá trị điện áp .

Ví dụ tụ có màu nâu / đen / cam có nghĩa là 10000 pF = 10 nF = 0.01 uF .

Chú ý rằng ko có khoảng trống nào giữa những màu nên trong thực tiễn khi có 2 màu cạnh nhau giống nhau thì nó tạo ra một mảng màu rộng. Ví dụ Dải đỏ rộng / vàng = 220 nF = 0.22 uF

Tụ Polyester

Ngày nay, loại tụ này cũng hiếm khi được sử dụng. Giá trị của những loại tụ này thường được in ngay trên tụ theo giá trị pF. Tụ này có một điểm yếu kém là dễ bị hỏng do nhiệt hàn nóng. Chính vì vậy khi hàn những loại tụ này người ta thường có những kỹ thuật riêng để thực thi hàn, tránh làm hỏng tụ .

Tụ polyester

Tụ điện biến hóa

Tụ điện đổi khác thường được sử dụng trong những mạch kiểm soát và điều chỉnh radio và chúng thường được gọi là tụ xoay. Chúng thường có những giá trị rất nhỏ, thường thì nằm trong khoảng chừng từ 100 pF đến 500 pF .

Tụ xoay

Rất nhiều những tụ xoay có vòng xoay ngắn nên chúng không tương thích cho những dải đổi khác rộng như thể điện trở hoặc những chuyển mạch xoay. Chính vì vậy trong nhiều ứng dụng, đặc biệt quan trọng là trong những mạch định thời hay những mạch kiểm soát và điều chỉnh thời hạn thì người ta thường thay những tụ xoay bằng những điện trở xoay và phối hợp với 1 giá trị tụ điện xác lập .

Tụ chặn

Tụ chặn là những tụ xoay có giá trị rất nhỏ. Chúng thường được gắn trực tiếp lên bản mạch điẹn tử và kiểm soát và điều chỉnh sau khi mạch đã được sản xuất xong. Tương tự những biến trở hiện này thì khi kiểm soát và điều chỉnh những tụ chặn này người ta cũng dùng những tuốc nơ vít loại nhỏ để kiểm soát và điều chỉnh. Tuy nhiên do giá trị những tụ này khá nhỏ nên khi kiểm soát và điều chỉnh, người ta thường phải rất cẩn trọng và kiên trì vì trong quy trình kiểm soát và điều chỉnh có sự ảnh hưởng tác động của tay và tuốc nơ vít tới giá trị tụ .

Tụ chặn

Các tụ chặn này thường có giá trị rất nhỏ, thường thì nhỏ hơn khoảng chừng 100 pF. Có điều đặc biệt quan trọng là không hề giảm nhỏ được những giá trị tụ chặn về 0 nên chúng thường được chỉ định với những giá trị tụ điện tối thiểu, khoảng chừng từ 2 tới 10 pF .

 

4. Transitor

a. Cấu tạo của Transistor
Transistor gồm ba

lớp bán dẫn

ghép với nhau hình thành hai mối tiếp giáp P-N, nếu ghép theo thứ tự PNP ta được Transistor thuận, nếu ghép theo thứ tự NPN ta được Transistor ngược ; về phương diện cấu trúc Transistor tương tự với hai Diode đấu ngược chiều nhau ( không có nghĩa ta dùng 2 diode sẽ ghép thành 1 transistor )

• Ba lớp bán dẫn được nối ra thành ba cực, lớp giữa gọi là cực gốc ký hiệu là B ( Base ), lớp bán dẫn B rất mỏng dính và có nồng độ tạp chất thấp .

• Hai lớp bán dẫn bên ngoài được nối ra thành cực phát ( Emitter ) viết tắt là E, và cực thu hay cực góp ( Collector ) viết tắt là C, vùng bán dẫn E và C có cùng loại bán dẫn ( loại N hay P. ) nhưng có kích cỡ và nồng độ tạp chất khác nhau nên không hoán vị cho nhau được .

b. Nguyên tắc hoạt động giải trí của Transistor .

– Xét hoạt động giải trí của Transistor NPN

• Ta cấp một nguồn một chiều UCEvào hai cực C và E trong đó ( + ) nguồn vào cực C và ( – ) nguồn vào cực E .

• Cấp nguồn một chiều UBEđi qua công tắc nguồn và trở hạn dòng vào hai cực B và E, trong đó cực ( + ) vào chân B, cực ( – ) vào chân E .

• Khi công tắc nguồn mở, ta thấy rằng, mặc dầu hai cực C và E đã được cấp điện nhưng vẫn không có dòng điện chạy qua mối C E ( lúc này dòng IC = 0 )

• Khi công tắc nguồn đóng, mối P-N được phân cực thuận do đó có một dòng điện chạy từ ( + ) nguồn UBEqua công tắc nguồn => qua R hạn dòng => qua mối BE về cực ( – ) tạo thành dòng IB

• Ngay khi dòng IBxuất hiện => lập tức cũng có dòng IC chạy qua mối CE làm bóng đèn phát sáng, và dòng IC mạnh gấp nhiều lần dòng IB

• Như vậy rõ ràng dòng IChoàn toàn phụ thuộc vào vào dòng IB và phụ thuộc vào theo một công thức .

IC = β. IB

Trong đó IC là dòng chạy qua mối CE

• IB là dòng chạy qua mối BE

• βlà thông số khuyếch đại của Transistor

Giải thích: Khi có điện áp UCE nhưng những điện tử và lỗ trống không hề vượt qua mối tiếp giáp P-N để tạo thành dòng điện, khi Open dòng IBE do lớp bán dẫn P. tại cực B rất mỏng dính và nồng độ pha tạp thấp, thế cho nên số điện tử tự do từ lớp bán dẫn N ( cực E ) vượt qua tiếp giáp sang lớp bán dẫn P. ( cực B ) lớn hơn số lượng lỗ trống rất nhiều, một phần nhỏ trong số những điện tử đó thế vào lỗ trống tạo thành dòng IB còn hầu hết số điện tử bị hút về phía cực C dưới tính năng của điện áp UCE => tạo thành dòng ICE chạy qua Transistor .

– Xét hoạt động giải trí của Transistor PNP .

Sự hoạt động giải trí của Transistor PNP trọn vẹn tựa như Transistor NPN nhưng cực tính của những nguồn điện UCE và UBE ngược lại. Dòng IC đi từ E sang C còn dòng IB đi từ E sang B

 

Source: https://baoduongdieuhoa24h.com
Category: Điện Tử