Quy tắc đặt dấu thanh trong chữ quốc ngữ – Wikipedia tiếng Việt

Hai kiểu đặt dấu thanh cũ và mới[sửa|sửa mã nguồn]

Hiện nay có hai quan điểm về cách đặt dấu thanh thường được gọi là ” kiểu cũ ” và ” kiểu mới “. Trong đời sống, ví dụ như trong những bộ gõ tiếng Việt, hiện vẫn sống sót hai cách đặt dấu thanh. Ví dụ ” hòa ” là một cách đặt dấu thanh khác cho ” hoà “, trong đó ” hòa ” còn gọi là cách đặt dấu thanh ” cũ “. Bảng sau liệt kê những trường hợp mà hai cách đặt dấu thanh khác nhau :

Cũ
Mới

òa, óa, ỏa, õa, ọa
oà, oá, oả, oã, oạ

òe, óe, ỏe, õe, ọe
oè, oé, oẻ, oẽ, oẹ

ùy, úy, ủy, ũy, ụy
uỳ, uý, uỷ, uỹ, uỵ

Quy tắc kiểu cũ có phần địa thế căn cứ trên nhãn quan, giữ vị trí dấu ở giữa hay gần giữa mỗi từ cho cân đối .

1. Nếu có một nguyên âm thì dấu đặt ở nguyên âm: á, tã, nhà, nhãn, gánh, ngáng
2. Nếu là tập hợp hai (2) nguyên âm (nguyên âm đôi) thì đánh dấu ở nguyên âm đầu. Tập hợp ba (3) nguyên âm (nguyên âm ba) hoặc hai nguyên âm + phụ âm cuối thì vị trí dấu chuyển đến nguyên âm thứ nhì. Ví dụ như:
   • “òa” hay “tòa” thì dấu huyền đặt trên chữ “o”. Nhưng nếu “toàn” thì dấu chuyển đến “a”.
   • “ủy” hay “thủy” thì dấu hỏi đặt trên “u”. Nhưng nếu “khuỷu” thì dấu chuyển đến “y”.
3. Ngoại lệ là chữ “ê” và “ơ” chiếm ưu tiên, bất kể vị trí. Ví dụ như:
   • “thuở”, nếu căn cứ vào lệ kể trên thì dấu hỏi đặt ở chữ “u” nhưng có “ơ” thì chuyển sang “ơ”.
   • “chuyện”, nếu căn cứ vào lệ kể trên thì dấu nặng đặt ở chữ “y” nhưng có “ê” thì chuyển sang “ê”.

Kiểu cũ dựa trên những từ điển từ trước năm 1950 nên “gi” và “qu” được coi là một mẫu tự riêng. Vì vậy “già” và “quạ” không phải là nguyên âm đôi “ia” hay “ua” mà là “gi” + “à”; và “qu” + “ạ”. Nếu viết nguyên âm đôi “ia” với phụ âm “gi” thì sẽ viết là “giặt gỵa” và đọc là dịa [zḭʔə˨˩]).

Quy tắc “kiểu mới” căn cứ trên ngữ âm học muốn đối chiếu chữ và âm. Quy tắc đó như sau:

1. Với các âm tiết [-tròn môi] (âm đệm /zero/) có âm chính là nguyên âm đơn: Đặt dấu thanh điệu vào vị trí của chữ cái biểu diễn cho âm chính đó. Ví dụ: á, tã, nhà, nhãn, gánh, ngáng…
2. Với các âm tiết [+tròn môi] (âm đệm /w/, được biểu diễn bằng “o, u”) có âm chính là nguyên âm đơn thì cũng bỏ dấu thanh điệu vào vị trí chữ cái biểu diễn cho âm chính. Ví dụ: hoà, hoè, quỳ, quà, quờ, thuỷ, nguỵ, hoàn, quét, quát, quỵt, suýt…
3. Với các âm tiết có âm chính là nguyên âm đôi:
   • Nếu là âm tiết [-khép] (nguyên âm được viết là: “iê, yê, uô, ươ”; âm cuối được viết bằng: “p, t, c, ch, m, n, ng, nh, o, u, i”) thì bỏ dấu lên chữ cái thứ hai trong tổ hợp hai chữ cái biểu diễn cho âm chính. Ví dụ: yếu, uốn, ườn, tiến, chuyến, muốn, mượn, thiện, thuộm, người, viếng, muống, cường…
   • Nếu là âm tiết [+khép] (nguyên âm được viết là: “ia, ya, ua, ưa”) thì nhất loạt bỏ dấu vào vị trí chữ cái thứ nhất trong tổ hợp hai chữ cái biểu diễn cho âm chính. Ví dụ: ỉa, tủa, cứa, thùa, khứa…
4. Phân biệt vị trí đặt dấu thanh điệu ở tổ hợp “ua” và “ia”:
   • Với “ia” thì phân biệt bằng sự xuất hiện hay vắng mặt của chữ cái “g” ở đầu âm tiết. Có “g” thì đặt vào “a” (già, giá, giả…), không có “g” thì đặt vào “i” (bịa, chìa, tía…). Trường hợp đặc biệt: “gịa” (có trong từ “giặt gịa” và đọc là zịa [ʐie6]).
   • Với “ua” thì phân biệt bằng sự xuất hiện hay vắng mặt của chữ cái “q”. Có “q” thì đặt vào “a” (quán, quà, quạ…), không có “q” thì đặt vào “u” (túa, múa, chùa…). Hoặc để giản tiện cho việc làm bộ gõ, có thể coi “qu” như là một tổ hợp phụ âm đầu tương tự như “gi, nh, ng, ph, th”… Khi đó, sẽ coi “quán, quà, quạ”… như là những âm tiết có âm đệm /zero/.

Những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu “mới” cho rằng vì oa, oe, uy được ký âm bằng ký hiệu ngữ âm quốc tế là /wa/, /wɛ/, /wi/ nên phải bỏ dấu vào chữ a, e và i.

Thêm vào đó, theo cách bỏ dấu gọi là kiểu ” mới ” bất kể từ có đổi khác, vị trí dấu thanh không hề đổi khác [ 1 ] .

Chú ý:
theo cách “mới”, vị trí dấu thanh không hề thay đổi

OA
dấu thanh trên A
xoá nhoà, hoà hoãn, hoả hoạn, hoạt hoạ, thoái thoát, loáy hoáy, loảng xoảng, ngoáo ộp, ngoảnh nhìn…

OE
dấu thanh trên E
loè loẹt, nhoè nhoẹt, oẹ mửa, ngoẹo cổ, nhoẻn cười….

UY
dấu thanh trên Y
tuý luý, quỵ luỵ, nguỵ biện, nhuỵ hoa, huých vai, nguýt yêu, tên huý, huýt còi, xe buýt, suýt soát, huỳnh huỵch, khuỷu tay…

Trong khi đó những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu ” cũ ” thì cho rằng cách lý luận như trên là thiếu cơ sở vì ký hiệu ngữ âm quốc tế là để biểu lộ cách phát âm chứ không phải biểu lộ cách viết do đó không hề dùng để quyết định hành động là cách bỏ dấu kiểu ” mới ” là đúng hơn. Thêm vào đó, ký hiệu ngữ âm quốc tế mới chỉ được tăng trưởng vào cuối thế kỉ 19 [ 2 ], trong khi chữ Quốc Ngữ đã được tăng trưởng trọn vẹn độc lập và không ngừng đổi khác từ thế kỉ 17. Do đó, theo những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu ” cũ ” việc dùng IPA để quyết định hành động xem tiếng Việt phải bỏ dấu thế nào là bất hài hòa và hợp lý. Những người này còn cho rằng mặc dầu ký hiệu ngữ âm quốc tế là chiêu thức bộc lộ cách phát âm phổ dụng nhất nhưng không có nghĩa là cách bộc lộ cách phát âm duy nhất cũng như không phải là cách biểu lộ cách phát âm đúng chuẩn nhất thế cho nên không có lý gì lại sử dụng nó làm chuẩn để quyết định hành động cách bỏ dấu tiếng Việt mà không phải là một trong những chiêu thức bộc lộ cách phát âm khác [ 3 ] .Trên quan điểm ngôn từ là do con người tạo nên và luôn đổi khác theo nhu yếu của con người, những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu ” cũ ” còn chỉ trích những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu ” mới ” là đang cố phức tạp hóa tiếng Việt, gây khó khăn vất vả không thiết yếu nhất là trong giảng dạy học viên tiểu học cũng như trong việc tăng trưởng thuật toán và giải quyết và xử lý tiếng Việt trên máy vi tính. Họ còn cho rằng, thêm một quy tắc như trên không đem lại gì cho tiếng Việt nói chung và chữ Quốc Ngữ nói riêng do đó là trọn vẹn không thiết yếu. Họ lấy dẫn chứng cho quan điểm của mình là việc chữ Quốc Ngữ từ khi được tăng trưởng vào thế kỉ 17 đến nay đã trải qua rất nhiều đổi khác, bổ trợ có và vô hiệu cũng có .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://baoduongdieuhoa24h.com
Category: Máy Giặt